نقد حکم فقهی لیلۀ‌الدفن (نماز وحشت) در اندیشۀ فقیهان متأخرالمتأخر و معاصر

نویسنده

  • مصطفی همدانی دانش‌آموختة خارج فقه و فلسفه، استاد سطوح عالی حوزة علمیة قم
چکیده مقاله:

انسان که با صدایی پرطنین هراسان می‌شود، در آغازین مواجهۀ خود با جهان آخرت که در روایات از آن با شب اول قبر تعبیر شده است، ناگهان به هزاران پدیدة ناآشنا برمی‌خورد. پیامبر اسلام (ص) با توصیۀ بازماندگان به صدقه از طرف میّت، برای این مرحلة پرهراس از حیات بشر چاره‌جویی کرده و برای بازماندگان نادار هم نمازی معروف به «نماز وحشت» جایگزین فرموده است. اصل این مسئله در فقه متقدمان و متأخران وجود ندارد و در فقه متأخرالمتأخرین آن هم به‌صورت ناقص متولد شده؛ زیرا توصیۀ ترتیبی یادشده به تعیّن نماز وحشت تقلیل یافته و شرطِ ناداری به‌کلی فراموش شده است. نتیجه اینکه نه‌تنها بر سر زبان همۀ متشرعه بلکه در همۀ متون فقهی متأخرالمتأخرین تا عموم رساله‌های عملیۀ معاصر، تنها مستحب لیلۀ‌الدفن همان نماز وحشت انگاشته شده است. پژوهۀ فرارو با ریشه‌یابی تاریخی – فقهی این مسئله و تحلیل اقوال و روایات آن، با کمک روش اجتهاد کوشیده است سنت اصیل اسلامی در این مرحلۀ بسیار حساس از زندگی انسان را بازکاوی کند. امید آنکه اگر جامعۀ فقهی این تلاش را موفق بداند، رساله‌های عملیه و سپس بیان مبلغان و در نهایت عملکرد متشرعه نیز در این موضوع بازنگری شوند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

مبانی فقهی حکم نماز مسافر در مسافت تلفیقیه با فرض عدم رجوع لیومه

فقهای امامیه در باب صلاه مسافر که کسی به کم تر از 8 فرسخ برود و در غیر آن روزی که رفته برگردد، به طوری که مجموع رفت و برگشت وی 8 فرسخ شود، سه قول دارند. برخی قائلند که در آن مکانی که یک شب، یا بیشتر مانده است باید نماز را تمام بخواند. برخی دیگر قول تخییر را اختیار کرده اند، به این بیان که می گویند مکلف مخیر است نماز را تمام یا قصر بخواند. برخی نیز می گویند همچنانکه اگر فرد همان روز برگردد نماز ...

متن کامل

بررسی فقهی حکم اخرس و استفاده از حنجره مصنوعی در نماز

مقاله پیش رو، در خصوص نماز بیماران و افراد معلولی است که قادر به تکلم با حنجره خود نبوده و برای قرائت در نماز، از «زبانِ اشاره» و یا از دستگاه «حنجره مصنوعی» استفاده می کنند. بر اساس یافته های این تحقیق، می توان قرائت با دستگاه حنجره مصنوعی را، برای چنین شخصی، به منزله «قرائت واقعی» در نماز، به حساب آورد، چراکه عرف کسی که می تواند با دستگاه سخن بگوید را قادر به تکلم می داند. همچنین دلیلی وجود ند...

متن کامل

حکم نماز جمعه از دیدگاه فیض کاشانی

مقاله حاضر در مقام بیان دیدگاه فیض کاشانی درباره حکم نماز، مشتمل بر مطالب زیر است: برگزاری نخستین نماز جمعه در اسلام توسط پیامبر اکرم‏صلی الله علیه وآله، حکمت خطبه نماز جمعه که باید در جهت تحکیم مبانی عقیدتی و بیان مسائل لازم مربوط به جامعه اسلامی باشد و نیز بیان اقوال فقهای امامیه درباره حکم نماز جمعه، قول فیض کاشانی بر وجوب تعیینی و دلائل وی بر این قول، از آیات، روایات از پیامبرصلی الله علیه ...

متن کامل

حکم فقهی رحم اجاره‌ای

یکی از پدیده های نوین جامعه بشری تولد کودک از طریق رحم اجاره ای است. که طی آن بانوی صاحب رحم، نطفه یا جنین فرد دیگری را در رحم خود حمل می کند و پس از طی دوران بارداری و زایمان، بر مبنای قراردادی از پیش منعقد شده، نوزاد حاصل را به زوج طرف توافق (والدین حکمی یا متقاضی) تحویل می دهد. استفاده از رحم اجاره ای در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و فقها قرار گرفته است. از آن جا که دلیل روشن...

متن کامل

تحقیقی در رشوه و حکم فقهی آن

در فقه و حقوق اسلامی مالک‌شدن مالی به اسباب شناخته شده مثل تجارت، اجاره، جعاله، صلح، هبه، ارث و... مربوط می‌شود به اینکه شخصی مالی را به دیگری بدهد تا به نفع او قضاوت کند و یا به اعتبار سمت و منصبی که دارد حقی را باطل جلوه دهد و باطلی را حق بنماید و به ناحق اعطاکننده را بر صاحب حقی مقدم دارد، کاری نامشروع انجام داده، و گیرنده آن هم مالک نمی‌شود. در مقاله حاضر ضمن بیان تفاوت بین رشوه و هدیه و ای...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 14  شماره 3

صفحات  751- 775

تاریخ انتشار 2018-09-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023